امام باقر(ع) فرمود: آنان (اطرافیان فرعون) حلال‌زاده بودند و اینان (اطرافیان یزید) حرام زاده اند؛ و همانا، پیامبران و فرزندانشان را جز حرام‌زادگان نمی‌کشند! یزید در مقابل این استدلال کودکی امام باقر، درمانده می‌شود.

با فرار عبیدالله ابن عباس و دیگر فرماندهان سپاه امام حسن(علیه السلام) شرایط بسیار نامطلوبى پدید آمد. امام مجبور شد صلح را بپذیرد اما معاویه فقط به شهادت امام راضی شد.

سجده‌های طولانی و چشمان بارانی‌اش، از عشقی پایدار و ایمانی عمیق به ساحت قدس ربوبی حکایت می‌کند چنان که در زیارت آن بزرگوار می‌خوانیم: « حلیف السجدة الطویلة و الدموع الغزیره »؛ زندگی‌اش با سجده‌های طولانی و چشمان اشکبار همراه بود.

«کنار گذاشتن حضرت علی علیه السلام» یک تصمیم از پیش تعیین شده بود.این گروه تا زمانی که پیامبر صل الله علیه وآله در قید حیات بودند جرأت مخالفت چندانی نداشت.

امام صادق (ع) در حالی که محاسن اشک آلود خود را لمس می کرد، فرمود به عزت و جلال خدا سوگند؛ «معامله ی» حضرت حق تعالی با جدم «حسین» نظیر معامله ی این پادشاه، با آن پیرمرد و پیرزن است

بیست و پنجمین روز از ماه ربیع الاول در تقویم شیعی روزی است که امام حسن (علیه السلام) به صلح با معاویه تن دادند، صلحی که در طول تاریخ دستاویز دشمنان و ساده اندیشان برای زیرسوال بردن فلسفه چنین اقدامی بوده است؛ در حالی که باید دانست وقتی ائمه اطهار (علیه السلام) "کلهم نور واحد" هستند یعنی صلح یکی، قیام دیگری، نهضت علمی امامی دیگر و پذیرش ولایت عهدی از سوی یکی از آن حضرات علیهم السلام به معنای حرکت آنها به سوی مقاصد متعدد نیست بلکه همه آنها علی رغم این اختلافات در روش، هدفی واحد داشته اند. از این رو در این نوشتار چرایی صلح امام حسن (علیه السلام) بررسی می شود:

ادعا می‌کنید شیعه امیرالمؤمنین (علیه السلام) هستید؛ واى بر شما! شیعیان او، حسن و حسین (علیهما السلام) و سلمان و ابوذر و مقداد و عمّار و محمّد بن ابى بکر بودند که ذره‌ای از دستورات او سرپیچی نکردند.

ميزان علم معصوم(عليه‌السلام) به غيب چقدر است؟ آيا در مسائل دنيوي نيز از اين علم بهره مي‏گيرد؟ در صورت بهره‏گيري از علم غيب در مسائل دنيوي، چرا امام علي(عليه‌السلام) مدتي پس از قبول خلافت فرمود: اگر مي‏دانستم چنين اتفاقاتي مي‏افتد، نمي‏پذيرفتم؟

:جواب

پاسخ : معصوم به اذن خدا از غيب با خبر است و از همه آنچه در مصالح امّت اسلامي دخالت دارد، آگاه است. با اين همه بايد به چند نكته توجه داشت:

يكم. علم غيب تكليف‏آور نيست؛ يعني اگر انسان از راه شرايط حجيّت و مانند آن، تحصيل علم كند، در برابر آن تكليف دارد؛ ولي علمي كه از ناحيه غيب به دست آمده، تكليف نمي‏آورد.

دوم. سنّت خداوند چنين اقتضا مي‏كند كه معصومان(عليهم‌السلام) هم، مانند انسان‏هاي ديگر، آزموده شوند و آسيب ببينند، بنابراين نبايد از اين علم استفاده كنند يا به استفاده از آن مأمور نبوده‏اند؛ البته گاه براي ياري دين از غيب كمك مي‏گرفتند؛ ولي اصل بر اين بود كه در جريان امور عادي از علم غيب استفاده نكنند.

چرا وقتى كه هنگام نماز تير از پاى حضرت على (عليه‌السّلام) مى‌كشيدند متوجه نشدند ولى ‏وقتى كه فقير هنگام نماز درخواست كمك كرد انگشتر مباركشان را به فقير بخشيدند؟

جواب:

اولياى خدا داراى مقامات مختلفى و حالات گوناگونى هستند. در حال فناء از همه چيز حتّى ‏بدن خود غافلند و در حال بقاء بعدالفناء تمام آثار كثرت را ادراك مى‌كنند اميرمؤمنان (عليه‌السّلام) هنگام تير ‏بيرون كشيدن در حال اوّل و هنگام اعطاء انگشتر در حال دوم بوده‌اند.

هنگامى كه اسيران فارس را به مدينه آوردند، از يك سو عمر قصد داشت كه زنان اسير را بفروشد و مردان آنها را غلام عرب قرار دهد و از سوى ديگر اين فكر را نيز در سر داشت كه اسيران فارس ، افراد عليل و ضعيف و پيران عرب را در موقع طواف كعبه به دوش بگيرند و طواف دهند ولى على عليه السلام به او متذكر شدند كه پيغمبر بزرگوار فرموده است :
- ((افراد شريف و بزرگوار هر ملتى را محترم بداريد، اگر چه با شما يك سو نباشند)). فارس (ايرانيها) مردمانى دانا و بزرگوارند، بنابراين سهم خود و سهم بنى هاشم را كه از اين اسيران داريم در راه خدا آزاد مى كنيم . سپس ‍ مهاجرين و انصار گفتند: اى برادر رسول خدا! ما نيز سهم خود را به تو بخشيديم . على عليه السلام عرض كرد: پروردگارا! اينان سهم خود را بخشيدند و من هم قبول كردم و اسيران را آزاد كردم .
عمر گفت : على بن ابى طالب عليه السلام پيشى گرفت و تصميمى كه درباره مردم عجم داشتم در هم شكست .
بعضى از آن جمع هم بر آن شدند كه با دختران پادشاهان كه اسير شده بودند. ازدواج نمايند. حضرت على عليه السلام در اين رابطه به عمر فرمود:
- اين دختران شاهان را در ازدواج آزاد بگذار و آنان را مجبور نكن .
يكى از بزرگان عرب به شهربانو دختر يزدگرد (پادشاه ايران ) اشاره كرد ولى او صورت خود را پوشاند و نپذيرفت .
به شهربانو گفتند: تو كدام يك از اين خواستگاران را انتخاب مى كنى ؟ آيا راضى هستى ازدواج كنى ؟ آن بانو سكوت اختيار كرد. اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: او به ازدواج راضى است و بعدا همسر انتخاب خواهد كرد زيرا سكوت وى علامت رضايت اوست . وقتى كه بار ديگر پيشنهاد كردند شهربانو گفت : اگر در ازدواج آزاد باشم ، غير از حسين كه چون نورى است پرتوافكن و مهتابى است درخشان ، كسى را انتخاب نمى كنم . حضرت على عليه السلام فرمود: تو چه كسى را براى انجام كارهايت به وكالت مى پذيرى ؟ شهربانو آن حضرت را وكيل قرار داد. اميرالمؤ منين عليه السلام به حذيفه يمانى دستور داد خطبه نكاح را بخواند. او نيز خطبه را خواند. بدين طريق شهربانو به ازدواج امام حسين درآمد و امام زين العابدين عليه السلام از اين بانوى مكرمه متولد شد و نسل امام حسين عليه السلام بوسيله او ادامه يافت .

اعزام لشکر اسامه

در ماه محرم سال یازدهم، رسول گرامی اسلام(ص) پیش از آنکه دربستر بیماری افتد مسلمانان را فرمان داد تا برای گسیل به مرزهای روم از جانب شام آماده شوند.این در حالی بود که عده ای از نامسلمانان نواحی جزیره العرب و مدعیان پیغمبری، درتدارک حمله به مدینه بودند و به ظاهر بیرون رفتن سپاهی بدان بزرگی، چندان موافق احتیاط نبود. با این همه رسول خدا(ص)کمترین تردیدی در گسیل نیروهایش به سوی شام نداشت. حضرت اسامه بن زید را که کمتر از 20 سال داشت فرمانده این لشکر کرد وبرخی از صحابه چون ابوبکر، عمر بن خطاب، ابو عبیده بن جراح وسعد بن ابی وقاص را فرمان اکید داد تا هرچه زودتر به فرماندهی زید جوان راهی شوند. پیامبر(ص) با دست خود پرچم فرمانده جوان را بست و به او چنین دستور داد: مسافت را آنچنان به سرعت طی کن که پیش از آنکه خبر حرکت تو به آنجا رسد خود و سربازانت به آنجا رسیده باشید. رسول اکرم(ص) صحابیان سالخورده ای چون ابوبکر و... را به زیرفرمان جوانی کم سال به نبرد امپراتوری بزرگ روم راهی می سازدتا پس از این، کمی سن بهانه سرپیچی صحابه از فرمان فرد کاردان نشود. راستی چرا پیامبر(ص)، علی(ع) را همراه آنان نفرستاد؟ آیاسالخوردگان لشکر اسامه تجربه نظامی و شجاعت ویژه داشتند؟در آن صورت چرا به عنوان فرمانده برگزیده نشدند؟ این سفرنزدیک به دو ماه به طول می انجامیده است.و رسول خدا(ص) یقین داشت روزهای آخر عمر را سپری می کند.با این حال به تاکید از برخی صحابه خواسته بود تا گوش به فرمان اسامه هرچه زودتر مدینه را ترک کنند. اما حرکت این سپاه، به رغم تاکید فراوان رسول خدا(ص) نخست به سبب اعتراض برخی از صحابه نسبت به جوانی اسامه، سپس به بهانه تهیه ساز وبرگ سفر و سرانجام به سبب رسیدن خبر شدت یافتن بیماری پیامبر(ص) و باز گشت ابوبکر و عمر و برخی دیگر از از اردوگاه «جرف » به مدینه، سر نگرفت. ابن ابی الحدید به نقل گفتارشیخ خود ابو یعقوب معتزلی در شرح خطبه 156 نهج البلاغه می نویسد: چون بیماری پیامبر اکرم(ص) شدت یافت دستور داد سپاه اسامه به سوی شام حرکت کند و فرمان داد ابوبکر و دیگر بزرگان مهاجرین و انصار در آن شرکت جویند.با این کیفیت اگر حادثه ای برای رسول خدا(ص) پیش آید دستیابی علی(ع) به خلافت از اطمینان بیشتری برخوردار خواهد بود. چون اسامه حال پیامبر را وخیم و افراد تحت امرش را سرکش دید ازرسول خدا(ص) در خواست کرد به او اجازه دهد تا بعد از سلامت یافتن پیامبر از بیماری، سپاه را حرکت دهد. حضرت پیامبرموافقت نکرد و فرمود: همین حالا. اسامه دوباره عرض می کند آیادر حالی که قلبم از بیماری شما اندوهگین است حرکت کنم؟پیامبر(ص) می فرماید: به پیروزی فکر کن! اما کسان حاضر درپیرامون بستر رسول خدا(ص) به فرمانهای آن حضرت چندان عنایتی نداشتند و گاه فرمانهای وی را بنابر منافع و اهداف خویش تفسیر و تحریف می کردند.

شهادت امام جعفر صادق را بر عموم شیعیان جهان تسلیت عرض می کنیم به مناسبت شهادت امام جعفر صادق بزندگینامه  ایشان به مناسبت این روز در اختیار شما قرار گرفته است.

در این روز در سال 4 هجری آقای شهیدان و سرور و سالار شیعیان و دلباختگان ، اشک هر مؤمن ، امام زاهد و عابد ، شهید غریب ، عطشان نینوا حضرت اباعبدالله الحسین الشهید علیه السلام عالم را به نور خود منور فرمود . (1)

 بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) یا برانگیخته شدن آن حضرت به مقام رسالت، مهمترین فراز از تاریخ اسلام بوده و نزول قرآن کریم نیز از این زمان آغاز می‌گردد. کلمه بعثت به معنای «برانگیخته شدن» بوده و در اصطلاح به مفهوم فرستاده شدن انسانی از سوی خداوند متعال برای هدایت دیگران می‌باشد.

رسول اكرم(ص) در این فراز از كلام خویش در پى معرفى بدترینِ بدها است؛ حضرت مى فرماید: اى ابوذر، بدترین مردم آن است كه علمش به او سودى نمى رساند و او نیز از علمش سودى نمى برد؛ انسانى كه بدى ها و خوبى ها را مى شناسد، ولى باز بدى مى كند و از شناخت خویش بهره اى نمى برد. روشن است اینگونه افراد كه خود، راه را گُم كرده اند نمى توانند دیگران را راهنمایى و هدایت كنند.

 

در شب هر جمعه به علم ائمه عليهم السلام اضافه مى‏گردد بَابٌ فِي أَنّ الْأَئِمّةَ ع يَزْدَادُونَ فِي لَيْلَةِ الْجُمُعَةِ

1- حَدّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ الْقُمّيّ وَ مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيّ‏ٍ الْكُوفِيّ عَنْ مُوسَى بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ أَيّوبَ عَنْ أَبِي يَحْيَى الصّنْعَانِيّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ قَالَ لِي يَا أَبَا يَحْيَى إِنّ لَنَا فِي لَيَالِي الْجُمُعَةِ لَشَأْناً مِنَ الشّأْنِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا ذَاكَ الشّأْنُ قَالَ يُؤْذَنُ لِأَرْوَاحِ الْأَنْبِيَاءِ الْمَوْتَى ع وَ أَرْوَاحِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَوْتَى وَ رُوحِ الْوَصِيّ الّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ يُعْرَجُ بِهَا إِلَى السّمَاءِ حَتّى تُوَافِيَ عَرْشَ رَبّهَا فَتَطُوفَ بِهِ أُسْبُوعاً وَ تُصَلّيَ عِنْدَ كُلّ قَائِمَةٍ مِنْ قَوَائِمِ الْعَرْشِ رَكْعَتَيْنِ ثُمّ تُرَدّ إِلَى الْأَبْدَانِ الّتِي كَانَتْ فِيهَا فَتُصْبِحُ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَوْصِيَاءُ قَدْ مُلِئُوا سُرُوراً وَ يُصْبِحُ الْوَصِيّ الّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ وَ قَدْ زِيدَ فِي عِلْمِهِ مِثْلُ جَمّ الْغَفِيرِ اصول كافى جلد 1 صفحه: 372 رواية: 1   ابا يحيى صنعانى گويد: امام صادق عليه السلام بمن فرمود: اى ابا يحيى براى ما در شبهاى جمعه شأن بزرگى است، عرض كردم قربانت: آن شأن چيست؟ فرمود: بارواح پيغمبران و اوصياء در گذشته و روح وصيى كه درآنجا هفت دور طواف كنند و نزد هر ركنى از اركان عرش دو ركعت نماز گزارند پس بكالبدهاى پيشين خود بر گردند، چون صبح شود، پيغمبران و اوصياء از شادى سرشار باشند و آن وصيى كه در ميان شماست مقدار زيادى بعملش افزوده شده باشد.

شرح :
راجع برفتن و برگشتن روح امامى كه زنده و در بين مردم است علامه مجلسى ره توجيهاتى مى‏كند و ميفرمايد: ممكن است مقصود از آن روح در بدن مثالى و يا اصل روح باشد اگر بگوئيم روح در خواب مجسم ميشود و يا مقصود تعلق يافتن ارواح مقدس ايشانست بملاء اعلى و گزاردن نماز بر سبيل استعاره و مجاز است ولى در آخر سخن ميفرمايد و چه خوب ميفرمايدباينگونه مطالب ايمان اجمالى يافتن بهتر و سالم‏تر است.
مقصود مجلسى (ره) اينستكه ما از اين روايت همين قدر ميفهميم كه روح امام كيفيت اين ارتباط را چون خودشان نفرموده‏اند ما نميدانيم، پس ما بهمين مقدار عقيده داريم و بيش از اين چيزى از پيش خود نمى‏گوئيم.

 كتاب كمال الدين و تمام النعمة (باب 28) از محدث حليل القدر «ابو جعفر محمدبن على بن حسن بن بابويه قمى» مشهور به شيخ صدوق (م.381هـ) رواياتى درباره لوح حضرت زهرا(س) آمده است كه در آن لوح به نام و تعداد امامان(ع) اشاره شده است.1 در اين مقالْ سه حديث را يادآور مى شويم و سپس به توضيح حديث لوح مى پردازيم.

از امام حسن مجتبی(ع) روایت شده است که گروهی از یهود از رسول خدا (ص) پرسیدند: به چه علت خداوند پنج نماز در پنج وقت بر امت تو در ساعت های شب و روز مقرر ساخته است؟

فرمود: « نماز عصر ، پس از آن ساعتی است که آدم در آن ساعت از آن درخت خورد و خدا او را از بهشت بیرون کرد. پس خدا امر کرد ذریتش را به این نماز تا روز قیامت و اختیار کرد آن را برای امت من ، پس آن محبوب ترین نمازها به سوی من است و اما نماز شام ، آن ساعتی است که خدا توبه ی آدم را قبول کرد و میان آن وقت که خورد از آن درخت و میان آن توبه ی او را قبول کرد ، سیصد سال بود از روزها ی دنیا و در روزها ی آخرت روز مثل هزار سال است . پس آدم سه رکعت نماز کرد ، یک رکعت برای خطای خود و یک رکعت برای خطای حوا و یک رکعت برای تئبه ی او ، پس حق تعالی این سه رکعت را واجب کرد بر امت من .»

پس گفت : به چه علت وضو بر آن چهار عضو واقع شد ؛ در حالی که این ها پاک ترین اعضایند در بدن ؟

فرمود:«چون شیطان آدم را وسوسه کرد و نزدیک درخت آمد وبه سوی درخت نظر کرد ، آبرویش رفت و چون برخاست و روانه شد و آن اول قدمی بود که بسوی کناه روانه شد . پس به دست خود آن میوه را گرفت و از آن خورد ، زیورها و حله ها از بدنش پرواز کرد . پس دست خود سر گذاشت و گریست و چون حق تعالی توبه ای  او را قبول کرد . واجب گردانید بر او و ذریتش وضو را بر این چهار عضو و امر کرد که رو را بشوید ، برای آن که به آن درخت نظر کرد و امر کرد که دست ها را بشوید ، چون به سوی آن درخت دراز کرد و گرفت و امر کرد او را به مسح سر ، چون دست را بر سر گذاشت و امر کرد او را به مسح پاها ، برای این که به سوی گناه راه رفت .

گفت : خبر ده مرا که به چه سبب سی روز روزه بر امت تو واجب شده است ؟

فرمود : چون آدم از آن درخت خورد ، سی روز در شکمش ماند ، پس خدا بر فرزندانش سی روز گرسنگی و تشنگی را واجب گردانید و آنچه می خورند در شب ، تفضلی از خدا بر ایشان و بر آدم نیز چنین واجب بود . پس خدا بر امت من این را واجب گردانید . چنانچه در قرآن فرموده است :

« بر شما نوشته شده است روزه ، چنانچه نوشته شده بود بر آنها که پیش از شما بودند.»(1)

از وجود مبارک امام حسین نقل شده است که « حبیب بن مظاهر» از حضرت پرسید : مولای من شما قبل از خلقت عالم چگونه بودید؟ حضرت فرمود:

ما موجودات نورانی بودیم که بر گرد عرش الهی دور می زدیم و به فرشتگان تسبیح و حمد سپاس خدا را یاد می دادیم .

همچنین حضرت سید الشهدا(ع) در کربلا پس از اتمام حجت فراوان ارزشها و فضایل اهل بیت (ع) را اینچنین مطرح کردو فرمود:

همانا وقتی خداوند بزرگ ، آدم را آفرید و اندام و خلقت او را اعتدال بخشید، نام هرچیزی را به آن آموخت (اشاره است به سوره بقره آیه 37) ؛ و او را بر فرشتگان عرضه نمود، و نور محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین (ع) را، در صلب آدم نهاد ، بگونه ای که نور آنان همه جا را روشن کرده بود، بر افق های آسمانها، پرده ها، بهشت ، کرسی و عرش الهی ، همه جا را روشن کرد؛ پس خدا فرشتگان را فرمان سجده بر آدم داد تا او را بزرگ شمارند، خدا آدم را برتری داد بدان علت که نور پنج تن را در بر داشت ؛ همان انواری که آسمانها را روشن کرده اند ؛ پس همه فرشتگان بر آدم سجده کردند جز ابلیس ؛ که از فروتنی برابر عظمت پروردگار سر باز زد و از فروتنی برابر انوار ما سر پیچی کرد، فرشتگان فروتنی کردند و سجده نمودند ، پس شیطان خود را بزرگ پنداشت و بالاتر دانست ؛ که به علت سر پیچی و خود بزرگ بینی از کافران شد  .
 

شیخ عبدالله موسیانی که از شاگردان آیه الله العظمی مرعشی نجفی رحمه الله علیه بوده نقل کرده است که : حضرت آیه الله مرعشی به طلاب می فرمود:

علت آمدن من به قم این بود که پدرم آقا سید محمود مرعشی که از زهاد و عباد معروف زمان خود بود ، چهل شب در حرم امیر المو منین(ع) بیتوته کرد تا آن حضرت را ببیند .

 شبی در حال مکاشفه امیر مومنان(ع) را دیده بود که به او فرمود، سید محمود، چه می خواهی ؟ عرض کرد : می خواهم بدانم قبر فاطمه (س) کجاست ؟ فرمود : من نمی توانم بر خلاف وصیت آن حضرت قبر را معلوم کنم .

 عرض کرد : پس من اگر بخواهم آن حضرت را زیارت کنم چه کنم ؟ حضرت فرمود : خداوند جلال و جبروت حضرت زهرا(ع) را به فاطمه معصومه(س) عنایت کرده است ، هر کسی بخواهد ثواب زیارت حضرت فاطمه (س) را درک کند به زیارت حضرت معصومه برود.

آیت الله مرعشی می فرمود : من به همین علت به قم آمدم و ماندگار شدم و الان شصت سال است که هر روز من اولین زائر حضرت هستم .(1)

1- فروغی از کوثر ، زندگانی حضرت معصومه (س) ص 87